[Przedpremierowo] Billy Vanna Mary / Jason Rekulak "Niemożliwa forteca"

Czy chciałbyś, aby dziewczyna napisała specjalnie dla ciebie minigrę? Dla mnie nigdy żadna nie napisała... Teraz wiem, ile straciłem i jakie to ekskluzywne i rozczulające uczucie!

Gdy jesteś czternastolatkiem, masz prawo, a nawet obowiązek do popełniania błędów. Ci „bezbłędni” nastolatkowie są, moim zdaniem, niewiarygodni i z urzędu podejrzani. Ale spokojnie – w „Niemożliwej fortecy” takowych nie ma…

Historia „Niemożliwej fortecy” rozpoczyna się w maju 1987 r., w czasach, gdy „Bernard Goetz miał proces za zastrzelenie czterech młodych ludzi w podmiejskim pociągu. Gary Hart zrezygnował z kampanii prezydenckiej po przyznaniu się do romansu z Donną Rice. Coraz więcej ludzi umierało na tajemniczą chorobę AIDS.” A Billy Marvin z małego miasteczka Wetbridge, w stanie New Jersey, książkowy protagonista i zarazem narrator, po chwili dodaje: „Nie znałem szczegółów tych historii i tak naprawdę mało mnie obchodziły. Interesowały mnie tylko czasopisma dotyczące oprogramowania komputerowego.” Bo chociaż w szkole radzi sobie bardzo przeciętnie, mając chociażby ogromne problemy z przedmiotem o nazwie „skały i strumienie”, to będąc w domu, z powodzeniem programuje gry wideo na swoim Commodorze 64, jak również nie wyobraża sobie wolnego czasu bez towarzystwa dwóch czternastolatków, swoich kumpli i rówieśników: Alfa (nie tylko imieniem, ale i wyglądem przypominającego słynnego kosmitę z telewizyjnego show) i Clarka (przykuwającego uwagę wszystkich dziewcząt przystojniaka z pewnym fizycznym defektem). Urządzają oni dysputy o popkulturze, maratony z grą Monopol, nieskończone godziny przed telewizorem, wypady do kina czy beztroskie przejażdżki na rowerze. Sielankę trzech licealistów burzy pojawienie się nowego wydania Playboya, w którym można podziwiać samą Vannę White – ukochaną i dumę wszystkich Amerykanów, prowadzącą popularny program telewizyjny „Koło Fortuny”.

Oczywiście nastolatkowie desperacko chcą zapoznać się z najnowszymi zdjęciami. Ale jest jeden problem: to czasy przed Internetem (i łatwo dostępną pornografią), a żaden sklep nie sprzedaje pisma dla dorosłych nieletnim, tak więc Playboy dla kumpli urasta do rangi Świętego Graala: bezcenny i wręcz niemożliwy do zdobycia. Billy, Alf i Clark wymyślają jeden plan po drugim, aby ujrzeć swój kobiecy ideał. To, co wydawało się łatwą misją, zamienia się w coś, co wydaje się niemożliwe. W swoich próbach dotarcia do nagich zdjęć są tak naiwni, jak zabawni. I oto zaczyna się "Operacja Vanna", dzięki której na drodze Billy’ego pojawia się Mary Zelinsky - córka właściciela pobliskiego sklepu; inteligentna, tak samo jak on kochająca komputery i niezwykle uzdolniona w programowaniu gier. Oboje zatem są nieco zarozumiałymi komputerowymi geekami.

Tak rozpoczyna się każdy rozdział

Jason Rekulak był dotąd wydawcą Quirk Books, niezależnego filadelfijskiego wydawnictwa, które opublikowało m.in. „Osobliwy dom pani Peregrine” R. Riggsa, zaś w jego debiutanckiej powieści, określanej jak swoisty ukłon wobec lat 80., próżno szukać wątków nadprzyrodzonych – to dzieło całkowicie osadzone w prawdziwym życiu, koncentrujące się na losach młodego Billy’ego Marvina i jego otoczenia.

„Niemożliwa forteca” daje asumpt do wielotorowego jej rozpatrywania, bo oprócz skrupulatnie podkreślanego przez autora powrotu do czasów sprzed ery komórkowej, gdzie „rozmowy przy użyciu poczty elektronicznej często ciągnęły się tygodniami”, przypominając „wysyłanie wiadomości w butelce”, uwypuklają się też dwa główne wątki: próba zdobycia najnowszego nr Playboya oraz szansa dla głównego bohatera na rozwijanie pasji programisty. (Ciekawe jest też tło rodzinno-ekonomiczne zarówno samego Willy’ego, jak i Mary.) Można zatem czytać powieść, by przekonać się, czy chłopcy zdobędą zakazane pismo; jak potoczą się losy Billy’ego i Mary albo powspominać to, co minione.

A skoro już przy nostalgii jesteśmy, to czytelnicy po lekturze książki prawdopodobnie podzielą się na dwa obozy: tęskniących za prostotą życia przed Internetem i tych ogromnie wdzięcznych za to, że już nie żyją w tamtych czasach! Bo faktem jest, że „Niemożliwa forteca” oferuje niezliczone – głównie popkulturowe - odwołania do lat 80. (seriale, gwiazdy kina, kwestie technologiczne, gry wideo czy piosenki). Ale na pewno istnieją lepsze sposoby na budowanie melancholijnego klimatu niż częste bombardowanie czytelnika przeróżnymi nazwami bądź nazwiskami charakterystycznymi dla wspomnianej dekady. To potrafi zirytować, tak samo jak nieustanne przypominanie, że mamy 1987r.

Warto jednak podkreślić, że to, co na pierwszy rzut oka wydaje się prostą komedią romantyczną, jest zdecydowanie głębsze, niż można przypuszczać. Rekulak lawiruje między wydźwiękiem hollywoodzkich produkcji a czymś ambitniejszym - potrafi wyrwać z letargu, zmywając rozpuszczalnikiem ciepłe kolory i sypiąc pod nogi prozą życia. Miło było zanurzyć się w przeróżne aspekty tej historii, która oferuje po trochu śmiechu (cyfrowe modele supermodelki Billy'ego, rozmowa z pewnym Haitańczykiem, agresywny Shih tzu imieniem Arnold, wielokrotnee wypożyczanie "Sprawy Kramerów"), elementów wzruszająco-rozczulających („ścieżka dźwiękowa” zawsze słyszalna w sklepie Zelinsky’ego czy pokonywanie spontanicznie tworzonych minigier), akcji, trudnych rozmów (np. matka-syn), rozczarowań i bólu. Krótko mówiąc, jest słodko-gorzko.

Warto też zaznaczyć, iż znaczenie tytułu odkrywamy stosunkowo szybko, a potem, w trakcie, nabiera innego, nowego wymiaru - ewoluuje w oczach czytelnika wraz z postępem czytania.

Książka jest swoistą afirmacją omylności człowieka, zwłaszcza tego młodego, dojrzewającego. Dotyka też tematu nastoletniej przyjaźni oraz osłabianej przez burzę hormonów czy labilność emocjonalną lojalności zarówno względem siebie, jak i swoich bliskich. Bo to także historia o wierności własnym wartościom, o podążaniu za marzeniami oraz o dokonywaniu wyborów i nauce o tym, co tak naprawdę w życiu ważne. Rekulak jakby starał się nam powiedzieć, że czasami najlepiej sprawdza się rozwijanie własnej pasji, bo taka postawa potrafi przyciągnąć inne pozytywne wydarzenia. I jeszcze o tym, że pozory mogą mylić! Bo wiele postaci nas zwodzi - tu każdy prowadzi swoją… grę. A sam autor czasem zaskakuje, dodając sporo zwrotów akcji: niektóre są naprawdę ciekawe, podczas gdy inne sprawiają, że kwestionuje się działania bohaterów…

Debiut staje się mniej interesujący w drugiej połowie, a to z powodu kolejnego, bardziej złożonego, planu nastolatków na zdobycie Playboya. Tam nie tylko sytuacja, w którą wikłają się bohaterowie, wydaje się lekko absurdalna, ale też zmienia się klimat opowieści - niestety, kryminalny przekręt i następujące po nim duże odkrycie nie są wiarygodne albo inaczej – średnio tu pasują. 

Natomiast styl Rekulaka jest tak wizualny, a jego opowieść na tyle zgrabna, że nie zdziwi mnie fakt jej zekranizowania. Książkę napisał lekko i przystępnie, mimo poruszanych niekiedy kwestii informatycznych – adekwatnie, jak sądzę, do tej historii. Do przeczytania w 1-2 wieczory.

Na koniec: „Niemożliwą fortecę” przeczytałem bardzo sprawnie. Polubiłem ją za przewrotność, słodko-gorzkie nadzienie oraz szereg scen, które pozostaną w mojej pamięci z pewnością dłużej niż cała opowieść - jej siłą są poszczególne sceny i wątki, ale już jako całość nie wydaje się aż tak spektakularna. Bo Rekulak w swoim debiucie, mam wrażenie, zachowuje się lekko asekurancko, przede wszystkim wystrzegając się większych błędów, dążąc przy tym do sympatycznej podczas lektury poprawności i lekkości. Nazwałbym to „bezpiecznym debiutem”, bo jest obiecująco! To też prosty fabularnie konstrukt, ale i odświeżający, który parokrotnie oferuje możliwość przeżycia głębszych emocji. Pełno w nim drobnych, nostalgicznych szczegółów i popkulturowych odniesień, które sprawiają, że „przedinternetowa” era lat 80. naprawdę ożywa. (Patrząc pod tym kątem najlepszymi ekspertami, a zarazem sędziami będą ci czytelnicy, którzy, tak, jak książkowi czternastolatkowie, dorastali w tamtych czasach.)

Przygotujcie się na „przewiewne” i czarujące – momentami zabawne i wzruszające – love story, jak również opowieść o dojrzewaniu, opartą tak na eksploracji młodzieńczej miłości, jak przyjaźni i wreszcie – na zagubienie w retro świecie z czasów 8-bitowych gier wideo. Powieść ta sytuuje się gdzieś pomiędzy literaturą dla dorosłych a tzw. young adult. Ma szansę spodobać się szerokiemu gronu czytelników – być może sięgnie po nią zarówno młodzież, jak i rodzice. Będąc nieco ambitniejszą rozrywką, doskonale nadaje się do poczytania między bardziej wymagającymi powieściami. A sam Rekulak jest świetny, gdy łącząc więź głównych bohaterów do informatyki, konstruuje tak naprawdę więź między nimi samymi.

Ocena: 7/10

Premiera "Niemożliwej fortecy": 5.02.

Chcesz zagrać w GRĘ inspirowaną książką? Wystarczy kliknąć w link poniżej!

- - - > >     jasonrekulak.com/game

Za możliwość przeczytania dziękuję:

Jason Rekulak, Niemożliwa forteca (The Impossible Fortress); Przeł. Wiesław Marcysiak. Poznań: Zysk i S-ka, 2018.