Śmierć to nie koniec / Dennis Lehane „Pułapka zza grobu”

Tłumaczenie: Ewa Gorządek

Z cyklu: 

Warto znać. 

Przyjemnie czytać.

Dennis LEHANE

Para bostońskich detektywów: Patrick Kenzie i Angela Gennaro, choć zmęczona po ostatnim zleceniu i niechętna przyjmowaniu nowych, dostaje kolejną sprawę do wyjaśnienia. Ich zadanie polega na odnalezieniu młodej dziewczyny. Tym razem zleceniodawcą jest zdesperowany i ekscentryczny ojciec (Trevor Stone), przy okazji – straszliwie bogaty biznesmen, któremu, co gorsza zostało niewiele czasu. Trawi go rak, dlatego tak bardzo zależy mu na ponownym ujrzeniu córki. Kolorytu sprawie dodaje fakt, iż wcześniej inny doświadczony detektyw wyruszył na poszukiwania zaginionej i przepadł bez wieści tak samo, jak dziewczyna. Kompletując kolejne informacje, Kenzie i Gennaro odnajdują ślad, który prowadzi ich na Florydę. W „Pułapce zza grobu” Dennis Lehane od razu umieszcza czytelnika w centrum wydarzeń.

„Pułapka zza grobu” to 3. z kolei tom cyklu o dwójce prywatnych detektywów: Patricku Kenzie i Angeli Gennaro. Wniosek z lektury, który nasuwa się pierwszy, brzmi: Lehane wypada o niebo lepiej, gdy siedzi na tyłku w Bostonie, zajmując się przeróżnymi zbirami czy łotrzykami, penetrując jednocześnie zakamarki swojego ukochanego miasta. Aż chce się poznawać takie postacie wykreowane przez autora. Od razu wiadomo, że prędzej czy później z ich powodu pojawi się Bubba Rogowski, a tuż za nim Patrick i jego partnerka - Gennaro. Wtedy to następuje kumulacja zarówno humoru (Kenzie), błyskotliwych dialogów, jak i ciętych ripost (Gennaro) - chłonie się to z niekrytą przyjemnością. Ale w tej akurat książce Lehane, poprzez rezygnację z powyższych komponentów, strzela sobie -moim zdaniem- w stopę.

Dennis Lehane

To jeszcze nie koniec wytykania błędów. Pisarz widocznie bardzo nie lubił swych stóp w okresie pisania tej książki, bo po raz kolejny oddaje w swoim kierunku strzał polegający na kompletnej marginalizacji postaci Bubby Rogowskiego, czyli motoru napędowego całej serii. To była bardzo zła decyzja. Szczęśliwie dla siebie i dla nas, Lehane szybko się zreflektuje, gdyż w kolejnych dwóch odsłonach cyklu rola tego bohatera znacząco wzrasta, tym samym dostarczając czytelnikowi znaczących pokładów satysfakcji.

„Pułapce zza grobu” brakuje tej iskry, która wynosiła na wyżyny inne dzieła autora. Dialogi, w porównaniu z innymi tytułami serii, są zwyczajne, humoru tu niewiele, a bohaterowie wypadają przeciętnie – mam wrażenie, że nie mogą z siebie więcej dać, bo zwyczajnie nie mają z czego. Jak niedawno, przy okazji recenzji „Modlitwy o deszcz”, pisałem, że wreszcie przekonałem się do pary detektywów, tak teraz znowu mam mieszane odczucia. Może to brak Bubby tak źle wpływa na Kenzie i Gennaro - coś w tym musi być. Książka cierpi na niedobór wiarygodności, zbyt dużą rolę odgrywa przypadek, za dużo tu zrządzeń losu, przez co niektóre wydarzenia są mało prawdopodobne. Z tego też powodu książka staje się od pewnego momentu przewidywalna. Nie ma też miejsca na żadną refleksję czy zastanowienie, jak to było w innych jego dziełach - w zamian uproszczenia fabularne. Opuszczenie na wiele stron Bostonu również nie służy wydawnictwu. Tak samo, jak bohaterowie, czujemy się nieswojo w nowym miejscu, nie znamy tam nikogo i najlepiej byłoby wrócić szybko na stare bostońskie śmieci.

„Pułapka zza grobu” odcina się od reszty kolegów z cyklu tym, że kryminał otrzymuje tu mniejszy, niż można by oczekiwać procentowy udział w całości, tak samo zresztą, jak kwestia pochylania się nad psychologią bohaterów, akcentowania ich rozterek i nastrojów. Braki te zastąpiono znaczącą dawką widowiskowej sensacji, dynamicznie przesuwających się ujęć niczym w typowych amerykańskich serialach. Lehane nawiązuje do kina sensacyjnego, stawiając na lekkość i zwroty akcji, czytaj: rozrywkę. Para detektywów cały czas jest w ruchu i nie chodzi tu tylko o sam wyjazd na Florydę.

Podobało mi się przede wszystkim to, że pomimo wałkowania praktycznie ciągle jednej historii, autor zadbał, abyśmy się nią nie znudzili, serwując za każdym razem inny punkt widzenia tych samych wydarzeń, dokładając za każdym razem nowy szczegół albo poddając naszą dotychczasową wiedzę w wątpliwość. Bo nikomu nie można ufać, do samego końca. A rozpoznanie prawdziwych sojuszników graniczy z cudem. To właśnie ten niewątpliwy smaczek omawianej książki.

„Pułapka zza grobu” posiada co najmniej trzy, wyróżniające się na tle całości, sceny. Nazwę je „oazami humoru, niebanalności, wyczucia i błysku autora pośród pustyni nie do końca udanych i przekonujących rozwiązań fabularnych oraz przyblakłych postaci”. Mam tu na myśli początkową wizytę Patricka w „Lecznicy Smutku”, która automatycznie skojarzyła mi się z klimatem „Zabójczej broni” i wyczynami detektywa Riggsa. Druga to ta na moście. Bardzo udana scena sensacyjna, plastyczna, łatwa do wyobrażenia. I ostatnia, czyli wątek końcowego rozwiązania problemu rodzinnego Stone’ów przez dwójkę detektywów (zamknięty pokój). Tutaj mamy zarówno nietuzinkowe poczucie humoru, jak i niewątpliwe wyczucie smaku autora, aby w danym momencie wybrać najlepsze możliwe rozwiązanie. Niestety, czytelnikowi przez większość historii doskwiera niedobór wspomnianego powyżej poziomu – objawia się on jedynie fragmentarycznie.

  

„Pułapkę zza grobu” wprawdzie czyta się szybko i w miarę przyjemnie, jednak nie ma tu miejsca na refleksję czy zebranie myśli wobec dylematów moralnych bohaterów. Dzieje się tak, ponieważ Lehane, w opozycji do wcześniejszych dzieł, stawia zdecydowanie na dynamizm, zwroty akcji i ciągły ruch, inspirując się przy tym dokonaniami filmowych produkcji sensacyjnych. Ta psychologiczno-moralna płycizna skutkuje tym, iż w czytelniku zostaje niewiele myśli do przetrawienia, w przeciwieństwie do „Gdzie jesteś, Amando?” albo „Rzeki tajemnic”. Bo nie zaglądamy do środka postaci, tylko patrzymy, co dzieje się z nimi na zewnątrz – o wiele bardziej liczą się urazy mechaniczne niż te wewnętrzne. Pomimo to, ten ewidentny ‘wypadek przy pracy’ ani trochę nie zmienia mojej opinii o autorze. Lehane to ciągle jeden z moich ulubionych twórców i wiele musiałoby się wydarzyć, aby stan ten uległ zmianie. Bo przecież wyjątki są potrzebne do potwierdzenia reguły.

Ocena: 6/10

https://ksiegarnia.proszynski.pl/product,61872

http://muskegontribune.com/ahfest-bringing-dennis-lehane-to-muskegon/